چرا عزاداری؟

اهداف و آثار عزاداری برای اهل بیت- علیهم السلام-

در بیان اهداف عزاداری باید گفت اگر در میان شیعیان عزاداری یك سنت رایج شده است انگیزه‌های گوناگونی دارد كه به طور اختصار عبارت است از:

1. شناساندن مقام پیشوایان بزرگ اسلام كه سراسر زندگی آنان برای جامعه اسلامی الگو و سرمشق است خواه در مبارزه با طاغوتیان یا مسایل اخلاقی و روحی و…؛

2. افزایش عشق و محبت اهل‌بیت كه پاداش رسالت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ است؛

3. كمال‌خواهی و فضیلت‌طلبی؛

4. دعوت به دین و آگاه شدن از حقایق آن و فراخوانی مردم به صلاح و اصلاح و دوری از انحراف و فساد؛

5. حقانیت نهضت حسینی بر ضد طاغوتیان و آشنا كردن مردم با ویژگی‌های قیام امام حسین ـ علیه السّلام ـ؛

6. اطعام عده‌ای از گرسنگان در پرتو مجالس عزا كه از دستورات مؤكد قرآن و اسلام است؛

7. یاد مصیبت اهل‌بیت ـ علیهم السّلام ـ كه موجب آسان شدن مصایب و سختی‌های دوستداران آنان است؛

8. همدردی با رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ و حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ و سایر ائمه ـ علیهم السّلام ـ؛

9. فراموش نشدن خاطره عاشورا؛ چرا كه اگر این عزاداری‌ها نبود نسل‌های آینده نمی‌دانستند امام حسین را یزید كشته است.

10. افشاگری جنایات ستمگران بویژه بنی‌امیه و بنی‌عباس؛

11. رشد فضایل و كرامت‌های انسانی و الهی و پروش روحیه شهادت طلبی؛ هر قطره اشك كلامی است كه شهادت را چون پیامی به مردم ابلاغ می‌كند و گریه نشانه آن است كه فاجعه‌ای روی داده و ظلمی صورت گرفته است. عزاداری نه یك روز، نه ده روز، نه یك ماه بلكه در تمام سال برای این است كه ملتی كه در شهادت زندگی می‌كند باید عزادار باشد و در مجالس عزا با بیان فلسفه شهادت و با یادآوری از شهیدانش، روحیه شهادت‌طلبی را همچنان تازه نگه دارد. بی‌شك به خاطر نشر فلسفه شهادت و ایثار و كرامت‌های انسانی است كه به بهانه مرگ برادر، عمو، دایی و… جلسه برگزار می‌كند و یك‌باره به كربلا گریز می‌زند و از حسین سخن می‌گوید.

12. زنده نگه داشتن اسلام با استفاده از ابزار عزاداری. عزاداری اسلام را زنده كرد و اگر امام حسین قیام نمی‌كرد اثری از اسلام باقی نمی‌ماند. اساس شكل‌گیری انقلاب اسلامی نیز نهضت امام حسین ـ علیه السّلام ـ است. امام خمینی درباره تجدید و تكرار عزاداری‌ها می‌فرمایند: «… اصلاً نمی‌فهمند مكتب سید‌الشهدا چه بوده و نمی‌دانند این منبرها، ‌گریه‌ها سینه‌زنی‌ها حدود 1400 سال است كه ما و مكتب را حفظ كرده و تا حالا اسلام را آورده، این عده از جوان‌ها اینطور نیست كه سوءنیت داشته باشند؛ آنها خیال می‌كنند كه ما باید حرف روز بزنیم. حرف سیدالشهدا حرف روز، و همیشه حرف روز است؛ اصلاً حرف روز را سیدالشهدا آورده است و دست ما داده است و سیدالشهدا را این گریه‌ها و مكتب وی را این مصیبت‌ها و داد و قال‌ها و این سینه‌زنی‌ها و این دستجات حفظ كرده است. اگر فقط مقدسی بوده و توی اتاق و توی خانه می‌نشست و برای خودش هی زیارت عاشورا می‌خواند و تسبیح می‌گرداند چیزی نمانده بود… همینهاست كه این نهضت را پیش برده، اگر سیدالشهدا نبود این نهضت را كسی پیش نمی‌برد».[1]

بنابراین عزاداری حسین بن علی یك حركت است، یك موج است، یك مبارزه اجتماعی است.[2] عزاداری‌ها سبب می‌شود كه شور و عاطفه از شعور و شناخت برخوردار گردد و ایمان را در ذهن جامعه هوادار، زنده نگهدارد و مكتب عاشورا به عنوان یك فكر سازنده و حادثه الهام‌بخش، همواره تأثیر خود را حفظ كند. عزاداری احیای خط خون و شهادت و رساندن صدای مظلومیت آل علی به گوش تاریخ است… هم بر مظلومیت امام گریه می‌شود و هم در سایه آن، هدف امام حسین ـ علیه السّلام ـ از نهضت و حركت، شناخته می‌شود، روضه‌های خانگی و دسته‌های عزاداری و هیأت‌های زنجیرزنی، پوشیدن لباس مشكی و پرچم به دست گرفتن و شربت و آب دادن و تلاش در برپایی مجالس و نوحه‌خوانی و سینه‌زنی و… هر یك به نوعی سربازگیری جبهه حسینی است و این پیوند قلبی را عمق و غنا می‌بخشد.[3]

این موارد، انگیزه‌های برگزاری مجالس سوگواری و عزاداری است و آنچه در این میان وجود ندارد گریه ضعف و ذلت است.

——————————————————————————–

[1] . قیام عاشورا در كلام و پیام امام،‌ص 16.

[2] . نهضت‌های اسلامی صد ساله اخیر، مرتضی مطهری، ص 89.

[3] . فرهنگ عاشورا، ص 314.

حسين رجبي- پاسخ به شبهات عزاداري